Waarom deze studiereis?

Tsukubai in onze tuin:

Als je goed kijkt ziet u 4 kanji-karakters die elk afzonderlijk een betekenis hebben zonder echte samenhang. Maar als u het vierkant (het waterbakje in het midden) telkens als een deel van elk karakter erbij neemt, kan je dit lezen als volgende tekst: 吾 = ware, 唯 = tada, 足 = taru, 知 = shiru. Wordt vertaald als: 'ik ken enkel tevredenheid'. Een verwijzing naar de Zen-leer.

Mijn interesse in Japan is vooral begonnen met mijn Shiatsu studie die ik in 2007 heb aangevat. Ik had het geluk dat mijn hoofdleraar zelf doordrongen was van de Japanse cultuur en een ware schat van informatie was. Zijn levensstijl kon je dan ook op vele vlakken 'Japans' noemen.

Tijdens mijn 4-jarige Shiatsu opleiding ben ik werkelijk ondergedompeld geweest in vele aspecten van de Japanse cultuur. Verschillende leraren waren reeds in Japan geweest en pasten in hun leven displines (Seishoku of Macrobiotiek, Aikido, Okido yoga, Zen, Seiki, Moxibutie, ...) toe die daar hun oorsprong hadden.

Binnen Shiatsu bestaan er verschillende stijlen die vaak soms een ander theoretisch kader gebruiken. Desalniettemin worden er in alle stijlen fantastische resultaten behaald waardoor zij allen een groot succes kennen. Opvallend voor mij was dat één van de meest voorkomende shiatsustijl (Namikoshi) in Japan vooral gebruik maakt van het (Westerse) fysiologisch en anatomisch theoretisch kader om de werking en effecten van shiatsu te duiden. Nadien is me ook duidelijk geworden waarom dit het geval is.

In het Westen basseert men zich eerder op de traditionele theoretische kaders bij de meest gebruikte stijlen (Koho shiatsu, Zen shiatsu, Tao shiatsu, Shintai shiatsu, ...). In dit denken gaat men uit van een ander wereld- en mensbeeld. Dit doet je kijken naar dezelfde werkelijkheid door een andere bril die vele interessante inzichten biedt. Volgens mij is dit de reden waarom men in het Westen eerder neigt naar de meer traditionele theoretische aspecten van Shiatsu. Mijn kijk op alles werd alvast zeer wijd opengetrokken en al snel werd mijn Shiatsu studie en beoefening een grote passie.

In mijn jarenlange studie heb ik me dan ook zeer verdiept in deze materie en probeerde ik als een spons al deze informatie op te nemen en te integreren. De laatste jaren ben ik vooral op onderzoek gegaan naar de wortels van Shiatsu. Van waar komen de inzichten over Yin en Yang, Tao (Dao of Do), Ki (Chi), ... die op hun beurt van grote invloed zijn geweest op de ontwikkeling van de verschillende gezondheidsmethodes zoals Do-In (Dao-Yin), Ampuku, Shiatsu, Anma, Kiko (Chi gong), Tai Chi, Acupuntuur, Tuina, ... die tot op de dag van vandaag beoefend worden. Deze hebben mij uiteindelijk gebracht bij het vroege (filosofisch) Taoïsme (Daoïsme). De teksten van de oude meesters (Lao Zi, Zhuang Zi, Lie Zi, ...) bevatten inzichten die mijn visie op alles verder drastisch hebben beïnvloed en ook mijn Shiatsu beoefening hebben verdiept.

Binnen de Japanse tradities, is naar mijn inziens, Zen diegene die het dichtst staat bij het vroege (filosofisch) Taoïsme. Dit heeft me ertoe gemotiveerd om Zen actief te gaan beoefenen en te bestuderen onder de begeleiding van ervaren beoefenaars. Om dezelfde reden ben ik ook Aikido gaan beoefenen. Een Japanse krijgskunst waarin men de belangrijke prinicpes van Taoïsme (Wu Wei: doen door niet-doen) en Zen zeer duidelijk in terugvindt.

Za Zen betekent letterlijk zitten (za) met volle aandacht of concentratie (zen). Het is een pure vorm van meditatie waarbij men zich concentreert op de houding & ademhaling en zich niet laat meevoeren door de gedachtenstroom. Deze beoefening kan je doortrekken naar alle activiteiten in het leven. Het is leren met aandacht handelen in het hier en nu. Binnen de Shiatsu beoefening hecht ik veel belang om ook deze pricinpes toe te passen. Door de eigen geest rustig en stil te maken wordt er ruimte (leegte) gecreëerd waardoor je ontvankelijker bent om dingen op te merken bij diegene waarop je Shiatsu toepast. Het brengt de ruimte om Wu Wei (doen door niet-doen) toe te passen. Hierbij wordt er gehandeld zonder het ego: met andere woorden handelen zonder de invloed van jouw eigen mentale projecties die vaak cultureel gebonden zijn en komen uit eigen ervaringen of (voor)oordelen. Kristoffer Schipper (Sinoloog en vertaler van de Lao Zi en Zhuang Zi naar het Nederlands) verwoordt het als volgt: "Als we ervan uitgaan dat er inderdaad een kosmische energie/materie bestaat die als het ware bezield wordt door een autoregulerend principe - of we dit principe nu Tao noemen of iets anders doet er niet toe - dan vloeit daaruit voort dat we ons menselijk bewustzijn op dusdanige manier zouden moeten afstemmen dat deze natuurlijke en innerlijke levenskracht niet geblokkeerd raakt of op een andere manier tenietgedaan wordt. Dat is het grondidee van het 'niets doen' (wu wei). Wu betekent 'niets' of 'er is niets', en ik vertaal deze sleutelterm, die meer dan honderdmaal in de Laozi voorkomt, met 'niets doen'."

Het leidt je naar de toepassing van een ander principe die ik destijds heb geleerd van één van mijn voornaamste Shiatsu leraren: 'Ki Do Ma'. Vertaald zou je kunnen stellen: 'de gepaste actie op het gepaste moment en de juiste plaats'. Een veel terugkomende feedback in mijn Shiatsu praktijk is dan ook: 'je weet telkens de juiste plekken te vinden'.

Het was al lang een uitgemaakte zaak dat ik zelf de bakermat van Shiatsu en Zen graag ter plaatse eens zou gaan ontdekken. En toen ik ontdekte dat er een reis werd georganiseerd waarvan het programma volledig aan mijn wensen voldeed, heb ik niet lang getwijfeld om hier voor in te schrijven.

In november 2025 is het eindelijk zover! Ik kijk er hard naar uit om het land te ontdekken waar men als geen ander de kunst begrijpt om de dingen te ontdoen van overbodigheden en naar hun schoonheid of ware essentie te brengen. De studiereis biedt me een unieke kans om mijn inzichten te vergroten en mijn beoefening verder te verdiepen. Door regelmatig op deze blog artikels posten gedurende mijn avontuur hoop ik jullie te kunnen laten meegenieten van mijn vele indrukken die ik ongetwijfeld zal opdoen.

Warme groeten,

Jo.